Buitenruimte

Wat gaan we doen en wat gaat het kosten in 2021?

Civieltechnische kunstwerken
De gemeente beheert, onderhoudt en vervangt ook in 2021 civieltechnische constructies zoals kades, bruggen, viaducten en tunnels. Dat geldt ook voor installaties zoals beweegbare bruggen, tunneltechnische installaties, pollers en fonteinen. 2021 is het laatste uitvoeringsjaar van het Uitvoeringsprogramma 2018-2021 (RIS297826). In 2021 wordt het uitvoeringsprogramma MJPK 4 voor de periode 2022-2025 ter besluitvorming aan de raad aangeboden. In deze vervangingsagenda’s grijpen we de vervanging en renovatie aan om de stad nog aantrekkelijker te maken.

Bruggen, viaducten en tunnels
In 2021 worden de volgende projecten gestart/afgerond:

• Vervanging van de Willemsparkbrug.
• De ontkluizing van het Piet Heinplein waarbij eind 2022 de historische situatie is hersteld. Er worden tevens 2 brugdelen Elandstraat en Anna Paulownastraat vervangen.
• De renovatie van de fundering van de Hemsterhuisbrug.
• Voorbereiding van de renovatie van de Binckhorstbrug.
• Verdere voorbereiding van de renovatie van de Hubertustunnel. Er wordt een keuze gemaakt uit de scenario’s en de aanbesteding wordt voorbereid.
• De renovatie van de constructie van de Utrechtsebaan, gelijktijdig met de realisatie van de Marie Stuartplaats (voorheen Grotiusplaats). In het ontwerp van de overkluizing wordt rekening gehouden met wetgeving voor wegtunnels.

Kades en binnenwateren
In het kader van het derde MeerjarenProgramma Kunstwerken (MJPK3) rondt de gemeente in 2021 de kadevervangingen af:

• Lijnbaan.
• Groenewegje.
• Prinsessewal.

Verder werkt de gemeente in 2021 aan de voorbereidingen en/of werkzaamheden van de volgende kadevervangingen:  

• Noordwal.
• Houtzagerssingel.
• Conradkade.
• Pletterijkade.
• Zwarteweg/Boomsluiterskade.

Voor 2021 wordt circa € 21 mln. aan vervanging besteed aan het meerjarenplan Kunstwerken , waarvan € 17 mln. in het meerjaren investeringplan.

Naast de hierboven genoemde vervangingsopgave beheert en onderhoudt de gemeente de civieltechnische constructies (kades, bruggen, viaducten en tunnels) en installaties (beweegbare bruggen, tunneltechnische installaties, pollers en fonteinen). Jaarlijks wordt circa € 15,7 mln. aan beheer en onderhoud besteed.

Planmatig wegonderhoud
Onderhoud van de wegen is noodzakelijk voor de functionaliteit en de veiligheid van de wegen. Op grond van de Haagse nota Mobiliteit 2010-2020 en de kadernota Openbare ruimte (RIS 249315) zijn nadere prioriteiten voor het wegonderhoud gesteld. Prioriteit hierbij ligt op het doorgaand verkeer op hoofdroutes, het bevorderen van het fietsverkeer en het aantrekkelijker maken van het lopen door de stad. Hiermee liggen de prioriteiten qua wegonderhoud bij de belangrijkste delen van de weginfrastructuur.

In de kadernota ligt de nadruk op het afstemmen van de werkzaamheden in de buitenruimte. Het uitgangspunt van goed wegbeheer is: de wegen veilig, toegankelijk en comfortabel houden. Daarbij wordt jaarlijks geprioriteerd welke werken worden uitgevoerd. Uitgangspunt: zoveel mogelijk onderhoud wordt tegelijk gedaan met rioolwerkzaamheden, herinrichtingen en werkzaamheden van derden.

Wat doet de gemeente in 2021?

• Op de onderhoudsplanning van 2021 staan onder andere de Waldorpstraat, Hardewijkstraat, Zeesluisweg en delen van de Leyweg.
• De wijken Houtwijk, Waldeck en Mariahoeve zijn aangewezen voor extra wegonderhoud of reconstructie. De definitieve planning voor deze wijken zijn voor 2021 nog niet bekend.
• Daarnaast wordt bij een aantal projecten (o.a. Mient, Projecten Lijn 1, Oranjeplein e.o., en de Jan van Beerstraat) aangesloten bij andersoortige projecten en wordt werk-met-werk gecombineerd.

In 2021 is € 15,5 mln. beschikbaar voor planmatig wegonderhoud.

Openbare verlichting
Openbare verlichting is belangrijk voor de sociale veiligheid, de leefbaarheid en de sfeer in de stad. Het is onmisbaar uit het oogpunt van zowel de verkeersveiligheid als de sociale veiligheid.
Het beschikbare budget wordt gebruikt voor de netwerk- en energiekosten, het oplossen van storingen en het vervangen van armaturen, masten of kabels.

Stadsentree Koekamp en Overkluizing A12
Het participatietraject voor de stadsentree is klaar. In 2021 wordt de kwaliteitsimpuls van de Stadsentree Koekamp afgerond.

Pleinenaanpak
Veel Haagse pleinen zijn ontmoetingsplekken waar sociale en economische verbindingen worden gelegd. Veel pleinen functioneren goed, maar er zijn ook pleinen die een impuls kunnen gebruiken. Gelet op de positieve ervaring met de Pleinenaanpak 2015-2017 is in het coalitieakkoord Samen voor de Stad 2019-2022 aangegeven dat de pleinenaanpak navolging kan krijgen in de hele stad.  Het college heeft hiervoor €0,4 mln. structureel beschikbaar gesteld.

Een inventarisatie heeft geleid tot een shortlist met de volgende elf pleinen in de verschillende stadsdelen: Kaapseplein, Transvaalplein, Jan van Riebeekplein, achterkant van het winkelcentrum Het Kleine Loo, Goeverneurplein, Ledeganckplein, Hondiusplein, Regentesseplein, Beresteinplein, Harstenhoekplein, Hildo Kroplaan (winkelcentrum Houtwijk) en winkelcentrum Ypenburg. De aanpak van de pleinen gebeurd gefaseerd.

Verduurzaming buitenruimte
In het kader van de verduurzaming van de buitenruimte is € 12 mln. beschikbaar vanuit de Enecomiddelen.   Hiervoor wordt een analyse gemaakt van mogelijkheden (voor- en nadelen) hoe de buitenruimte kan worden verduurzaamd en wordt gestart met de uitvoering. Hierbij wordt met name gedacht aan het verduurzamen van de openbare verlichting.
Hiermee verbandhoudend is een taakstelling van € 1,5 mln. op het programma Buitenruimte.

Herinrichting Kraayenstein
In 2021 wordt het definitieve ontwerp voor de herinrichting Kraayenstein fase 2 gerealiseerd en gestart met de uitvoering. Er is circa € 4 mln. beschikbaar voor fase 2.

Buitenruimte Kraayenstein, Nieuw-Waldeck, Houtwijk en Mariahoeve
De wijken Bezuidenhout-Oost, Kraayenstein, Nieuw-Waldeck, Houtwijk en Mariahoeve krijgen een extra impuls. Het eerste deel van Kraayenstein wordt in de loop van 2021 opgeleverd.

In 2021 worden de wijkprogramma’s voor Nieuw Waldeck, Houtwijk en Mariahoeve uitgevoerd. Voor Nieuw Waldeck is totaal € 5,25 mln. investeringskrediet beschikbaar, voor Houtwijk € 6,25 mln. en voor Mariahoeve € 3,25 mln. Een groot deel van het achterstallig onderhoud van verharding en groen in de wijk wordt aangepakt. Ook de langzaam verkeersroutes worden verbeterd en er worden kwaliteitsimpulsen toegevoegd voor de klimaatadaptatie, veiligheidsbeleving en ontmoetingsplekken. Hierbij wordt de verblijfskwaliteit in de groenzones voor de hele wijk verbeterd. Op een aantal plekken in de wijken is de staat van onderhoud zo slecht dat herinrichting nodig is. Dit wordt in 2021 voorbereid samen met bewoners. Omdat er veel moet gebeuren wordt het wijkprogramma’s gefaseerd uitgevoerd.

De Kern Bijzonder
De Hartlijn van Noord naar Zuid dwars door de binnenstad vormt een aaneenschakeling tussen de verschillende sfeergebieden. Doel is deze sfeergebieden met elkaar te verbinden. Hiertoe worden 4 projecten uitgevoerd. De eerste 2 projecten worden in 2021 opgeleverd:

• De Plaats start medio 2020 en zal eind eerste kwartaal 2021 worden opgeleverd;
• Lange Voorhout/ Kneuterdijk: uitvoering eerste half jaar van 2021.

De projecten Grote Marktstraat en Binnenhof worden in 2021 voorbereid en in 2022 uitgevoerd.

Verbeteren buitenruimte Oude Centrum
De herinrichting van de Boekhorststraat is onderdeel van dit project. De verkeersfunctie van de straat wordt door ondernemers en bewoners ter discussie gesteld wat de besluitvorming rond de herinrichting heeft vertraagd. In de tweede helft van 2021 wordt gestart met de herinrichtingswerkzaamheden. De verwachte uitvoeringskosten bedragen €1,3 mln.

Verkeersmaatregelen Schilderswijk
Dit project vergroot de aantrekkelijkheid en veiligheid voor voetgangers en fietsers op de Stationsweg/Wagenstraat en de Hoefkade. Daarnaast beperken de verkeersmaatregelen het doorgaande verkeer tussen de Schilderswijk en de Stationsbuurt. De oplevering is eind 2021.

Campus Laakhaven Hollands Spoor
In 2019 en 2020 zijn 560 studentenwoningen opgeleverd. In aansluiting daarop worden in de tweede helft van 2021 2 woongebouwen van in totaal 155 woningen aan het Leeghwaterplein opgeleverd. Daarna wordt de buitenruimte opnieuw ingericht. Dit is de eerste fase van de Stadscampus Laakhaven Hollands Spoor. In 2021 komt het definitief ontwerp en de aanbesteding.
Er wordt een voorlopig ontwerp opgesteld voor de herinrichting van de Waldorpstraat. Het definitief ontwerp voor het integraal buitenruimteplan Haagvlietpoort wordt afgerond Ook de herinrichting van de Hofwijckstraat wordt afgerond.

Paleisplein
In 2021 wordt naar verwachting het voorontwerp van een nieuw Paleisplein aan de raad aangeboden. Er komen meerdere online participatiesessies met belanghebbenden. Voor dit proces en de uitvoering is in totaal € 0,37 mln. beschikbaar.

Haventje Koekamp
Begin 2021 kan de omgevingsvergunning worden aangevraagd. Dan start de aanleg van het haventje aan de Koekamp en wordt het trafohuisje getransformeerd tot kiosk/ informatievoorziening. In het meerjarig investeringsplan is hiervoor € 2,6 mln. beschikbaar.

Kijkduin Bad
De inrichting van de buitenruimte van Kijkduin Bad wordt gefaseerd uitgevoerd, in aansluiting op de  nieuwbouw. In 2021 worden winkelcentrum Nieuw Kijkduin en het Atlantic Hotel opgeleverd. Na oplevering sluit de gemeente de nieuwe openbare ruimte hierop aan.

Herinrichting openbare ruimte Moerwijk -Oost
In Moerwijk-Oost zijn de nieuwbouw- en renovatieplannen in voorbereiding en uitvoering. Ook wordt de openbare ruimte in Moerwijk-Oost verbeterd. Er is een herinrichtingsplan opgesteld dat gefaseerd wordt uitgevoerd.  

The Hague World Forum
Het creëren van hoogwaardige openbare ruimte en een wandelroute door het The Hague World Forum wordt in het eerste kwartaal van 2021 afgerond. Verwachte besteding in 2021 is € 0,5 miljoen.

Straatreiniging
In Den Haag wordt elke dag gewerkt aan een schone buitenruimte. Het schoonhouden van de stad gaat verder dan het opruimen van zwerfvuil en het legen van de afvalbakken. Zo wordt hondenpoep opgeruimd en is de gemeente alert op bijgeplaatst afval, om te voorkomen dat dit leidt tot zwerfafval.
De rol van bewoners bij het schoonhouden van de stad wordt steeds belangrijker. Daarom loopt sinds 2019 de publiekscampagne ‘Schoon, doen we toch gewoon?’. Deze meerjarige campagne richt zich op de gezamenlijke verantwoordelijkheid om de stad schoon te houden.

Den Haag heeft een van de langste kuststroken van Nederland. Voornamelijk in de zomer trekt dat veel bezoekers. Elke dag wordt dit intensief gereinigd.

Het actieplan Schoon is voor de jaren 2021 en 2022 de basis voor een schone Haagse buitenruimte. Dit actieplan kijkt overigens verder dan 2 jaar. De buitenruimte wordt gemonitord om te zie hoe schoon de stad daadwerkelijk is. Jaarlijks is het doel om hier gemiddeld een 8 te behalen.
Het totale budget om te zorgen voor een schone buitenruimte bedraagt jaarlijks circa € 28 mln.

Gladheidsbestrijding
De gemeente strooit bij gladheid op de doorgaande wegen en fietspaden. De strooiroutes omvatten 700 kilometer grote wegen, kruispunten, viaducten, bruggen en busroutes en 600 kilometer fietsroutes. De prioriteit ligt bij de hoofdrijbanen, busroutes en de doorgaande fietsroutes. Bewoners kunnen ook dit jaar bij stadsboerderijen en afvalbrengstations een kleine hoeveelheid strooizout ophalen om hun eigen stoep begaanbaar te houden. Op aanvraag wordt evenals voorgaande jaren in oktober/november gratis 100 kg strooizout bezorgd bij scholen en instellingen zodat zij hun eigen terrein toegankelijk kunnen houden. Voor gladheidsbestrijding is in 2021 € 1,7 mln. beschikbaar.

Zeehavens
De gemeente zorgt voor het exploiteren, bevorderen, ontwikkelen en in stand houden van de zeehaven. De focus ligt op visserij, offshore dienstverlening, zeezeilen en kleine cruiseschepen. In 2021 werken we verder aan projecten voor innovatieve bedrijvigheid. Denk aan de proeftuin in de Noordzee, het verzamelen van drijvend afval en het stimuleren om walstroom te gebruiken. In 2021 hopen we weer kleine cruiseschepen, tall ships en de world cup jeugd zeilen te ontvangen.

De werkzaamheden die eind 2020 zijn begonnen voor het vervangen en verlengen van de kadewand in de derde haven worden voltooid. Daarna kan de inrichting van de hellingkade en de derde haven zijn beslag krijgen. In 2021 start de vervanging van de lange kade op het voormalige Norfolkterrein in de derde haven. Dit project wordt in 2022 afgerond.

De bouw van de nieuwe bediencentrale vindt in 2021 plaats en wordt naar verwachting in 2022 opgeleverd. Daarom worden de tunnels, bruggen en pollers tijdelijk bediend vanuit de secundaire bediencentrale. Daarnaast wordt voor de aanpak van ondermijning samen met politie en bestuursdienst samengewerkt. We zoeken naar mogelijkheden om de kades in de eerste haven af te sluiten.

In 2021 wordt conform het havenconvenant een aantal onderzoeken afgerond naar de toekomst van de haven en de aansturing daarvan. Hieruit zullen een aantal scenario’s voortvloeien waar verdere uitwerking en besluitvorming voor vereist is. Tevens zal in 2021 de laatste hand worden gelegd aan de nieuwe havenverordening.

Terrassen
In 2020 zijn de beleidsregels voor vergunningsvrije (RIS 304800) en vergunningsplichtige terrassen (RIS 304802) aangepast. 2021 wordt het eerste volledige jaar waarin deze nieuwe beleidsregels gelden.

Openbare toiletten
De gemeente verkent de mogelijkheden voor extra openbare toiletten, die ook voor mindervaliden toegankelijk zijn. Hiervoor is structureel € 0,15 mln. per jaar beschikbaar. In de binnenstad en Scheveningen is in kaart gebracht op welke plekken behoefte is aan openbare en toegankelijke toiletvoorzieningen (RIS 298266). Daaruit zijnde volgende plekken naar voren gekomen: in de binnenstad rond het Plein en de Grote Markt en in Scheveningen op de boulevard en aan het begin van het Zwarte Pad.

De gemeente onderzoekt ook of het mogelijk is om openbare toiletten bij (Biesieklette) fietsenstallingen aan te leggen. Verder onderzoekt de gemeente of zij mee kan doen aan het toegankelijk maken van inpandige voorzieningen via de app HogeNood en de website www.hogenood.nu. In deze app zijn 196 locaties in Den Haag aangemeld. De gemeente stimuleert ondernemers om zich ook aan te melden.

Het openbaar toilet Huijgenspark maakt onderdeel uit van het project ‘Loper Oude Centrum’. Volgens de projectplanning wordt het toilet in de winter van 2020/2021 geplaatst.

Stadsnatuur
In 2020 is de nota Stadsnatuur vastgesteld en wordt er conform deze nota gewerkt. In deze nota geven we invulling aan de ambities uit de Agenda Groen voor de stad waarbij we streven naar een gezond stadsecosysteem. Een gezonde stad is gebaat bij een hoge biodiversiteit. Een hoge biodiversiteit zorgt voor minder ongewenste plaagsoorten zoals stadsduiven, kraaien, meeuwen en ratten. Dit bereiken we door kwalitatieve verbetering van het Haagse groenblauwe netwerk (water en groen) om zo de rijkdom aan planten en dieren te vergroten.

In 2021 wordt verder gewerkt aan de inrichting- en beheerplannen in de stad. We willen de kwaliteit en functionaliteit van de ecologische verbindingszones verbeteren en zo de robuustheid van deze gebieden te vergroten. Een belangrijk onderdeel is het gefaseerd maaien van bermen en graslanden. We werken aan een monitoringsplan om te kunnen bepalen hoe het met onze stadsnatuur gesteld is. Verder nemen we concrete maatregelen. Denk aan het verbeteren van het beheer van natuurvriendelijke oevers en graslanden binnen en buiten de ecologische verbindingszones, het aanleggen van bloemenweides in parken en het aanleggen van uittreedplaatsen voor dieren langs oevers. Jaarlijks is hiervoor circa € 0,5 mln. beschikbaar.

Stadsbomen

• In de nota Stadsbomen staat de bijdrage van bomen voor de leefbaarheid in de stad centraal. Alle waarden die bomen toevoegen aan de stad, noemen we ook wel ecosysteemdiensten. Het toepassen van deze ecosysteemdiensten is een van de doelen in 2021. De gemeente werkt aan het verbeteren van het bomennetwerk en een toename van het kroonvolume in de stad.  
• Meer kroonvolume kan bereikt worden door meer bomen aan te planten en door bestaande groeiplaatsen te verbeteren. In het kader van het nieuwe bomenbeleid zijn de mogelijkheden en ambities om extra bomen te planten op een rij gezet. In 2021 worden met het vergroeningsbudget dan ook extra bomen aangeplant. Veranderingen in de stad zoals stedelijke ontwikkeling en herinrichtingen worden aangegrepen om extra bomen te planten en groeiplaatsen van bestaande bomen te verbeteren. Hiermee investeren we in de leefbaarheid van de stad.
• Om het kroonvolume in de stad verder toe te laten nemen geeft de gemeente gratis bomen aan bewoners voor hun eigen tuin om daarmee de vergroening van de vaak verharde tuinen te stimuleren.   
• Jaarlijks worden circa 1.100 tot 1.400 dode en zieke bomen vervangen en worden ruim 8.000 iepen preventief beschermd tegen de iepenziekte. Ook wordt bij ruim 80.000 bomen een veiligheidsinspectie uitgevoerd.
• We houden de stad veilig en hebben extra aandacht voor takbreukgevoelige populieren. Begin 2021 wordt de tweede tranche van het populierenvervangingsproject afgerond en planten we vervangende bomen. Gelijktijdig starten we met een nieuwe inventarisatieronde. Hierna wordt de derde tranche gestart.

Japanse Duizendknoop en populieren 
Vanaf 2021 is € 0,4 mln. beschikbaar gesteld voor de aanpak van de Japanse Duizendknoop (invasieve exoot) en de vervanging van populieren. De aanpak Japanse Duizendknoop heeft als doel verdere verspreiding te voorkomen en het aantal groeiplekken terug te dringen. Voor de populieren zie de tekst bij Stadsbomen. 

Minder steen, meer groen
We maken de stad toekomstbestendiger door verdere vergroening van de buitenruimte. Dat gebeurt zowel kwalitatief als kwantitatief. Samen met de gebruikers van de stad wordt ruim 3000 m2 per jaar ontsteend en worden waar mogelijk extra bomen geplant. Hierdoor wordt  water  beter vastgehouden en de omgeving verfraaid. We gebruiken voor de communicatie en participatie het groene platform www.hethaagsegroen.nl.
Hiervoor is incidenteel circa € 2,5 mln. beschikbaar. Daarvan is € 0,5 mln. voor extra onderhoud.

Grote groengebieden
Door belanghebbenden zoals het beheerplatform Zuiderpark en de Stichting Zuiderpark wordt meegewerkt aan de nota Zuiderpark. Deze nota is naar verwachting de eerste helft van 2021 klaar.

In 2021 wordt de visie denktank Scheveningse Bosjes en Westbroekpark inclusief waterpartij (RIS 299399) uitgewerkt. In 2021 starten we met de uitvoering van het beheerplan en de aanpak voor paden en meubilair voor de Scheveningse Bosjes.

Regionaal groen
Den Haag is ook regionaal actief om het omliggende landschap te verbeteren. Dat doen we als samenwerkingspartner aan 2 landschapstafels: Hof van Delfland en Duin, Horst en Weide. De gemeente is actief lid in de stichting Groenfonds Midden-Delfland en mede-initiator voor het Nationaal Park Hollandse Duinen. Er is € 0,5 mln. beschikbaar.

Wat doet de gemeente in 2021?

• Eind 2020 opent de Nieuwe Driemanspolder. Dit betekent dat bewoners in 2021 volop kunnen genieten van natuur en recreatiemogelijkheden in dit 300 ha grote gebied. Diverse projecten worden in 2021 in dit gebied afgerond.
• In 2020 werken we aan de landscheidingsdijk tussen de Nieuwe Driemanspolder en Leidschenveen. Als dit slaagt, werken we in 2021 de ecologische en recreatieve inrichting van de dijk uit.
• Met bijdragen uit de landschapstafel Hof van Delfland wordt het Molenvlietpark in de Vlietzone opgeleverd.
• In Duin, Horst en Weide worden ecologische linten ontwikkeld, vooral in bermen. Het gaat om smalle doorgaande structuren voor bijen en vlinders.
• Het agrarische cultuurlandschap van Midden Delfland biedt natuur en landschap aan de omliggende steden waaronder Den Haag. Tegelijkertijd is er bedrijvigheid in de vorm van vooral melkveehouderij. De stichting Groenfonds Midden-Delfland verzorgt in 2021 subsidies voor kleine projecten om het agrarische cultuurlandschap te promoten. Doel van de subsidie is om lokale producten zoals zuivel en vlees meer bekendheid te geven.
• Eind 2020/begin 2021 dient Den Haag de statusaanvraag voor Nationaal Park bij het ministerie in. Den Haag is één van de partners. Als de status wordt toegekend, zijn we in 2021 officieel een Nationaal Park. We werken verder aan projecten die in de bijbehorende visie passen, zoals de entree Koekamp.

Strandbeleid
In de Strandnota (RIS 294701) staan de uitgangspunten voor het gebruik van het strand. De insteek is dat bewoners, ondernemers, gebruikers en bezoekers optimaal van het strand kunnen genieten. Genieten van de Haagse kust kan het hele jaar door. Het college onderzoekt om het aantal jaarrond strandpaviljoens onder voorwaarden beperkt uit te breiden. Vanwege het uitbreken van de coronacrisis begin 2020 is de besluitvorming over de jaarrondexploitatie op het strand en het actualiseren van het bestemmingsplan vertraagd. In 2021 krijgt de raad een concreet voorstel, waarna dit verwerkt zal worden in het nieuwe bestemmingsplan. Na de zomer van 2020 zal een besluit worden genomen over het wel of niet uitbreiden van de strandhuisjes, de uitkomst hiervan zal ook in het nieuwe bestemmingsplan worden verwerkt.  Met het nieuwe bestemmingsplan zal tevens een einde komen aan diverse gedoogsituaties van de strandpercelen.

Stadsboerderijen
In 2021 is circa € 2,1 mln. voor de 10 stadsboerderijen beschikbaar. De Haagse stadsboerderijen zijn ontmoetingsplekken voor Hagenaars van jong tot oud. Buurtbewoners en vrijwilligers zijn betrokken bij de bedrijfsvoering en de activiteiten. In 2021 is het streven om 6 dagen per week open te zijn waarbij we ruim 425.000 bezoekers  verwachten. De duur van de beperkende coronamaatregelen zal effect hebben op deze cijfers. Voor basisschoolleerlingen zijn er circa 400 lessen over natuur en leefomgeving. Voor jong en oud wordt een diversiteit aan activiteiten georganiseerd met thema`s als voeding, afval, dierenwelzijn, leefbaarheid, natuur en duurzaamheid. De stadsboerderijen zijn een laagdrempelige locatie waar Hagenaars verschillende grondstoffen in kunnen leveren voor hergebruik (gebruikt vet, kleine elektrische apparaten en kleding). We streven naar meer ingezamelde grondstoffen in 2021.

Riool- en waterzuivering
De gemeente zorgt voor een doelmatige inzameling en transport van afvalwater en hemelwater om de volksgezondheid en het milieu te beschermen en wateroverlast te voorkomen. Ook heeft de gemeente een zorgplicht voor grondwater. Dit is geregeld in het Gemeentelijk Rioleringsplan 2021-2025. Dit wordt in het najaar 2020 aangeboden aan de raad.

Jaarlijks wordt circa 18 km riolering vervangen. In 2021 wordt gestart met de uitvoering van Nieuw Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan dat in 2020 aan de raad wordt voorgelegd. Hiervoor investeren we in rioolvervanging in 2021 circa € 21 mln.

We vervangen zoveel mogelijk de riolering tegelijk met andere onderhoudswerkzaamheden en herinrichtingsplannen (werk-met-werk). Deze afstemming kan de precieze uitvoeringsplanning nog beïnvloeden.

Ook voeren we werkzaamheden uit op het gebied van onderhoud, reiniging en inspecties. Het gaat daarbij om zaken als het inspecteren en reinigen van de hoofdriolering en kolken, het vervangen van rioolhuisaansluitingen en drainage en het uitvoeren van rioolrenovaties, plaatsen van pompen en installaties. Aan beheer en onderhoud besteden we in 2021 circa € 18,4 mln.

Leefbaarheid
Een leefbare stad is belangrijk, zodat het in de stad voor iedereen prettig wonen, werken en recreëren is. Voor handhaving is ongeveer € 14,2 mln. beschikbaar. Het overgrote deel van dit bedrag gaat naar de gemeentelijke handhavers op straat. Vanaf 2021 is € 0,5 mln. extra beschikbaar.

Wat zijn de activiteiten in 2021?

• In 2021 voeren we de doelstellingen uit van de nota Handhaving: Leefbaarheidshandhaving in Den Haag. De nota wordt in het najaar 2020 aan de raad aangeboden.
• De handhavers werken daar waar de overlast het grootst is en hun inzet het meeste effect heeft. Komende jaren werken we verder aan informatiegestuurd- en gebiedsgericht werken. De focus blijft bij het aanpakken van de grootste ergernissen van bewoners, ondernemers en bezoekers van Den Haag. Denk aan parkeeroverlast, rommel op straat, hondenoverlast en overlast van achtergelaten fietsen.
• De samenwerking met de politie gaat door. De politie stuurt de brede handhavingsteams op de stadsdelen aan.

Regionaal fietsdepot
Sinds 2018 controleert de gemeente op alle wegen binnen de bebouwde kom of er fietsen langer dan 28 dagen staan gestald (RIS299028). We verwachten in 2021 circa 30.000 achtergelaten en fout gestalde fietsen weg te halen uit de buitenruimte.
Het fietsdepot aan de Junostraat is vanaf 2022 niet meer beschikbaar. De gemeente zoekt naar een vervangende locatie. Voor de exploitatie van het fietsdepot is in 2021 € 0,62 mln. beschikbaar.

Dierenwelzijn
De gemeente vindt het welzijn van dieren belangrijk, zo blijkt ook uit de nota Dierenwelzijn. De gemeente werkt samen binnen een netwerk van partijen die het dierenwelzijn bevorderen. De gemeente zorgt voor het vervoer en de opvang van gevonden en gewonde (huis)dieren die vermoedelijk een eigenaar hebben. Daarnaast zorgt de gemeente ervoor dat op een diervriendelijke manier de zwerfkattenpopulatie in Den Haag wordt beperkt. Ook draagt de gemeente bij aan de kosten voor vervoer en opvang van gewonde in het wild levende dieren. Om die taken uit te voeren, stelt het college € 0,21 mln. structureel extra middelen beschikbaar voor dierenwelzijn. Vanaf 2021 bedraagt het budget voor dierenwelzijn € 0,9 mln. per jaar.

Markten
De gemeente is verantwoordelijk voor het beheer en de exploitatie van de Haagse markten. In 2021  wordt de normalisatie van de kiosken afgerond (RIS 283882).We gaan verder met de uitvoering van de toekomstvisie van de Haagse Markt (RIS 303122) waarvoor in 2020 een programma manager is aangesteld. De gemeente overlegt met de Stichting Haagse Markt over het plaatsen van zonnepanelen waarbij rekening wordt gehouden met het eventueel later plaatsen van een overkapping, 

Verder gaan we door met de verkenning van de verzelfstandiging van de Haagse markt. Er worden scenario's onderzocht op basis van de belangen van de betrokken partijen. Mogelijk levert dit input op voor de mogelijke verzelfstandiging van de andere​​ markten in Den Haag.

Als er een melding komt, bestrijdt de gemeente ratten en wespennesten in de openbare ruimte. De feitelijke bestrijding verzorgt de Haagse Milieu Services (HMS). Jaarlijks ontvangt de gemeente circa 5.000 meldingen van ongedierte in de openbare ruimte.