Zorg, welzijn, jeugd en volksgezondheid

Beoogd maatschappelijk effect: Wat willen we bereiken?

Iedereen in Den Haag verdient goede, menselijke en betaalbare zorg en indien nodig opvang. Jong of oud, rijk of arm, gezond of ziek: iedere Hagenaar kan rekenen op de zorg of ondersteuning die hij of zij nodig heeft. De inwoner staat centraal en vanuit een positieve visie op gezondheid zijn mogelijkheden, veerkracht en eigen regie van mensen het uitgangspunt. Binnen dit programma werken we aan de transformatie van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en jeugdhulp. We willen jeugdhulp, zorg en ondersteuning laagdrempelig en dichtbij inwoners thuis aanbieden. Insteek: wijkgericht verbinden we op een slimme manier algemene voorzieningen met maatwerkvoorzieningen en formele zorgstructuren. Zo zorgen we voor passende zorg voor iedereen die dat nodig heeft.

Het college vindt preventie en vroegtijdig signaleren belangrijk. In 2021 versterken we daarom het informele netwerk van vrijwillige inzet en mantelzorg. JMO teams en welzijnswerk werken hierbij goed samen. Met professioneel ouderenwerk, maatschappelijk werk, opbouwwerk en jeugdwerk werken we samen met bewoners en ondernemers aan een omgeving waarin iedereen zich thuis voelt en mee kan doen. Samen versterken we sociale netwerken, bieden ruimte voor eigen initiatief, brengen mensen bij elkaar en organiseren vrijwilligerswerk.

Daarmee werken we aan het versterken van de weerbaarheid van de mensen en aan de sociale leefbaarheid in onze stad. Tegelijkertijd signaleren we vroegtijdig sociale problematiek en voorkomen grotere problemen door er vroeg bij te zijn en in een vroeg stadium ondersteuning te bieden. Of we voorkomen waar mogelijk latere vraag naar zorg, schuldhulpverlening of andere vormen van ondersteuning. We werken aan het versterken van sociale samenhang in wijken en buurten waarmee eenzaamheid en isolement kan worden voorkomen. Tot slot: in 2021 blijft het aanpakken van eenzaamheid een belangrijk thema.

Het beleidsplan Zorg, Jeugd, Volksgezondheid ‘Gezond en Veerkrachtig’ Den Haag 2019-2022 (RIS 303812) is het kader voor dit programma.

Programma op hoofdlijnen

Toename van zorg
In bijna alle gemeenten in Nederland is zowel het beroep op de jeugdhulp als de Wmo in de afgelopen jaren fors toegenomen. De toename leidt in Den Haag tot structurele meerkosten op de jeugdhulp en de Wmo. Bij de jeugdhulp gaat het om alle vormen van jeugdzorg, waaronder gesloten jeugdhulp, jeugdbescherming, jeugdreclassering, geestelijke gezondheidszorg en gespecialiseerde jeugdhulp. Bij de Wmo gaat het om maatwerkvoorzieningen zoals beschermd wonen, hulp bij het huishouden en begeleiding, maar ook om welzijn, informele hulp en gemeentelijke ondersteuning vanuit de wijkteams.

Jeugdhulp is complex en kost tijd
Met name de jeugdhulp vraagt specifieke aandacht en passende maatregelen om structurele meerkosten te voorkomen. De situatie voor de jeugdhulp is complexer dan voor de Wmo, doordat we als gemeente meer afhankelijk zijn van ketenpartners. Zo doen we slechts 30% van de verwijzingen naar de jeugdhulp zelf. Het grootste deel van de verwijzingen wordt gedaan door huisartsen en gecertificeerde instellingen. De sturingsmogelijkheden om de instroom te beperken en jeugdigen zinnige en alternatieve voorzieningen te bieden, zijn daarom minder groot dan bij de Wmo. Daar komt bij dat regionaal wordt ingekocht. Daardoor zijn er complexe samenwerkingsverbanden en hebben we als gemeente een andere positie naar jeugdhulpaanbieders dan bij de Wmo. Tot slot hebben we in 2019 een kort geding verloren over de regionale inkoop van jeugdhulp. Dit werkt ook door in de inkoop voor 2021 en zorgt ervoor dat bijsturen meer tijd en inspanning kost.

Meer geld van het Rijk
Het Rijk heeft voor de jeugdhulp incidentele middelen toegekend aan gemeenten. Voor Den Haag is dit in 2021 € 11,3 mln. De extra middelen voor jeugdhulp zijn met ingang van 2022 niet door het Rijk begroot. De gemeente lobbyt voor meer en structurele middelen.

Ook over de compensatie van de aanzuigende werking van het abonnementstarief is nog geen duidelijkheid. Het college blijft hierover in overleg met het Rijk om deze kosten te laten vergoeden.

Meerkosten
Na compensatie door het Rijk van € 11,3 mln. resteren meerkosten. Een deel hiervan wordt buiten het programma Zorg en Jeugd opgevangen, een deel binnen dit programma. In het coalitieakkoord is afgesproken dat de structurele taakstelling binnen het begrotingsprogramma oploopt van € 20,6 mln. in 2020 naar € 22,6 mln. in 2021 en € 24,6 in 2022 en verder. Het college heeft incidenteel € 19 mln. vrijgemaakt om de taakstelling komende jaren te verzachten.

Verbeterlijnen
De taakstelling kent 5 verbeterlijnen. De maatregelen zijn gericht op het tegengaan van misbruik en oneigenlijk gebruik, het beter aanbesteden, preventieve inzet, kwaliteitsverbetering en synergie JMO-organisatie en zorg- en beleidsvernieuwing. Via kwartaalrapportages informeren we de raad over de voortgang van de maatregelen.

                             Bedragen x € 1. 000

1. Tegengaan misbruik en oneigenlijk gebruik (bijdrage aan taakstelling € 3 mln. in 2023)

Zorggeld moet naar de zorg gaan. Daarom zijn we in 2021 alerter op misbruik en oneigenlijk gebruik van zorggeld. Het gaat zowel om zorg in natura als om het persoonsgebonden budget (PGB). Hoe pakken we dit aan? Samenwerking met alle partijen is de basis. Er zijn duidelijke kaders en richtlijnen en heldere werkprocessen. Ze bevorderen fraude-alertheid zodat signalen tijdig worden opgepakt.
Achter de schermen is het tegengaan van misbruik en oneigenlijk gebruik een belangrijke pijler van het contract- en relatiemanagement. Het team onderhoudt contacten met de aanbieders, ziet toe op naleving van de afspraken, kwaliteit, rechtmatigheid en treedt indien nodig handhavend en sanctionerend op. Materiële controles op gebruik van het persoonsgebonden budget en de zorg in natura kunnen leiden tot het stopzetten van het contract met de betreffende aanbieder.

2. Doelmatig en doeltreffend zorgaanbod (bijdrage aan taakstelling € 10 mln. in 2023)

De maatwerkarrangementen zijn vanaf 2020 uitgebreid met beschermd wonen en maatschappelijke opvang en de ondersteuning van jongeren van 16 tot 23 jaar. Dit zorgt voor een soepele overgang van jeugd naar volwassenheid met een doorgaande lijn van ondersteuning. Alle klanten zijn in 2020 overgezet naar het nieuwe contract. Vanaf 2021 worden nieuwe contracten afgesloten met jeugdhulpaanbieders.

3. Preventieve inzet/verbeterde indicatiestelling (bijdrage aan taakstelling € 3 mln. in 2023)

Ook in 2021 ligt de focus op laagdrempelige zorg en ondersteuning. Daarbij zoeken we mensen op en komen we achter de voordeur. We verbinden op een slimme manier en wijkgericht de algemene voorzieningen en maatwerkvoorzieningen met elkaar, evenals de formele en informele zorg. Zo zorgen we ervoor dat voor iedereen die dat nodig heeft de passende zorg krijgt.

We gaan door met Haags Ontmoeten als een laagdrempelige voorziening naast dagbesteding. Ook willen we een efficiënter voorzieningenaanbod in hulpmiddelen en woningaanpassingen.

4. Kwaliteitsverbeteringen en synergie JMO (bijdrage aan taakstelling € 5 mln. in 2023)

We nemen per 2021 een nieuw, vereenvoudigd ICT-systeem in gebruik waardoor zorggegevens beter worden gekoppeld en waardoor er meer systeemcontroles mogelijk zijn. Dit is minder arbeidsintensief en verkleint de kans op fouten.

De pilot met de praktijkondersteuner JGGZ wordt in 2021 uitgebreid. Doel: per 2022 wordt hierdoor meer zorg op maat geboden. Dit leidt tot minder hoge kosten. Binnen de JMO-organisatie groeien we steeds meer toe naar 0-100 teams. Het zijn teams voor mensen van alle leeftijden. Het uitgangspunt is dat op basis van de persoonlijke situatie van de hulpvrager díe expertise wordt ingezet die nodig is. In 2021 gaan we verder met de samenwerking met huisartsen, woningcorporaties en politie. Ook liggen er kansen in samenwerking met financiële dienstverlening, onderwijs en wonen en met zorgverzekeraars en zorgkantoren. Ontschotting en integraliteit zorgen ervoor dat de problematiek in samenhang wordt aangepakt.

5. Zorg- en beleidsvernieuwing (bijdrage aan taakstelling € 3,6 mln. in 2023)

Ook in 2021 investeren we in kwalitatieve verbeteringen in de zorg. Zo kunnen mensen die hulp nodig hebben bijvoorbeeld langer thuis wonen. Dit doen we als gemeente in samenwerking met zorgaanbieders, zorgverzekeraars, kennisinstituten en andere maatschappelijke partners. De basis is het programma Gezond en Gelukkig Den Haag en de convenanten met zorgverzekeraars.