Werk en inkomen

Wat gaan we daarvoor doen en wat gaat het kosten in 2020?

Goede en passende dienstverlening

Het verbeteren van dienstverlening aan onze inwoners heeft voortdurend onze aandacht. We zien dat problemen zich op verschillende gebieden kunnen voordoen, zoals op het gebied van lichamelijke en psychische gezondheid, inkomen en schulden. Complexer wordt het als er op meerdere gebieden problemen zijn. Er is een groep bewoners die zichzelf niet kan redden en verschillende problemen tegelijkertijd heeft. Deze kwetsbare bewoners krijgt tijdens de bijstandsaanvraag extra aandacht. Ook als er geen bijstand is aangevraagd, kunnen kwetsbare bewoners met meerdere problemen, waarbij financiën het hoofdprobleem is, door hulpverleners via de Meldcode worden aangemeld. Hierdoor kan de hulpverlening snel en effectief tot stand komen met als doel: duurzame stabilisering van de leefsituatie en verhoging van de zelfredzaamheid.

De vraagstukken van de inwoner vormen het uitgangspunt en wij kijken hoe we hierbij het beste behulpzaam kunnen zijn. Om de professionals op het gebied van werk, inkomen, armoede en schulden te ondersteunen in het verbeteren van de kwaliteit van de uitvoering en dienstverlening is een verbeteraanpak ontwikkeld. Dit kwaliteitsmodel heeft als input de beleving van de burger en medewerkers omtrent de dienstverlening. Het model wordt verder aangevuld met verschillende data die binnen de dienstverlening wordt verzameld. Het uitbreken van het coronavirus heeft in 2020 gezorgd voor een snelle ontwikkeling in de digitale dienstverlening aan de bewoners maar ook aan onze medewerkers. We vinden het belangrijk om deze ontwikkeling in 2021 verder te verstevigen en te verfijnen.

1. Re-integratie- & participatievoorzieningen

Den Haag Werkt  
De gemeente streeft ernaar dat alle Haagse inwoners naar vermogen kunnen meedoen aan de samenleving. Daarom streven we naar een inclusieve arbeidsmarkt. Dat is een arbeidsmarkt waarin iedereen een kans krijgt om mee te doen. De afgelopen jaren zijn hier al stappen in gezet, zoals met het realiseren van STiP-banen en nieuw beschut werk. Om de coronacrisis aan te pakken gaat de Gemeente Den Haag meer re-integratievoorzieningen inzetten.

In Den Haag Werkt bundelt de gemeente haar expertise, infrastructuur en netwerk om de kwetsbare doelgroep te begeleiden naar de arbeidsmarkt. Het doel is om inwoners met een afstand tot de arbeidsmarkt in staat te stellen betaald werk te verwerven. We bieden een werkkans voor iedereen. In 2021 beoogt Den Haag om 100 inwoners extra via re-integratie aan het werk te helpen. Door de economische ontwikkelingen nauw te volgen en onze dienstverlening richting kandidaten en werkgevers aan te passen richting kansrijke sectoren denken we meer mensen toe te kunnen leiden naar betaald werk. We zien meer mensen een uitkering aanvragen die recent werkloos zijn geworden, maar door hun werkervaring relatief snel weer ondersteund kunnen worden richting werk. Met deze verhoogde doelstelling helpt de gemeente in 2021 2.700 inwoners via re-integratie aan werk, waardoor zij kunnen deelnemen aan de samenleving.

Daarnaast gaan we door met onze aanpak voor de groep met een grotere afstand tot de arbeidsmarkt en wil het college tot en met 2022 jaarlijks 500 mensen extra uit de bijstand aan het werk helpen. In totaal beogen we dat in 2021 via deze re-integratie-aanpak 3.200 mensen geen uitkering meer nodig hebben

Dit doen we op verschillende manieren. Waar mogelijk bemiddelen we (samen met UWV) mensen die door de crisis werkloos (dreigen te) worden snel weer naar werk. Daarnaast blijven we inzetten op de groep met een grotere afstand tot de arbeidsmarkt. Door de inzet van werkfit- en werkontwikkeltrajecten investeren we in de kwaliteiten van burgers. We doen dat zoveel mogelijk samen met werkgevers. Werkgevers bieden we daarnaast ook advies en ondersteuning bij een vacaturevervulling en begeleiding op de werkvloer. Voor wie die dat nodig heeft biedt Den Haag Werkt een beschutte werkplek.

Cluster 1.a. Werkgelegenheidsprojecten, re-integratie en participatievoorzieningen

* 500 extra uitstroom uit de bijstand is onderdeel van de activiteit intensiveren uitstroom bijstand (werkoffensief +500)

*  De reguliere uitstroom is onderdeel van de activiteit werkgelegenheidsprojecten (2.600 uitstroom BUIG en 1.400 niet uitkeringsgerechtigden).

Werkoffensief +500 (activiteit intensiveren uitstroom bijstand)
Het college wil tot en met 2022 jaarlijks 500 mensen extra uit de bijstand aan het werk helpen. Dit aantal komt bovenop de reguliere jaarlijkse doelstelling om 2.600 mensen uit de bijstand aan het werk te helpen.   We investeren in de mensen die al langer in de bijstand zitten. Dat gebeurt door gerichte ondersteuning en een integrale aanpak (Voortgangsrapportage + 500, RIS303210).

 De aanpak richt zich op drie actielijnen:
1.) We brengen de doelgroep in beeld. We spreken alle mensen in de bijstand persoonlijk. Zo kunnen zodat we hen verder helpen op basis van hun talenten, behoeften en belemmeringen.
2.) We ontwikkelen en begeleiden mensen om hun belemmeringen beheersbaar te maken en hen werkfit te maken.
3.) We matchen kandidaten en werkgevers duurzaam. In samenwerking met werkgevers realiseren we banen die aansluiten op de mogelijkheden en talenten van de kandidaten.

Mensen voor wie het niet mogelijk is om betaald werk te zoeken worden verwezen naar medewerkers van participatie. Deze medewerkers gaan met hen in gesprek om samen te onderzoeken op welke manier zij naar vermogen kunnen bijdragen aan de samenleving.

Hoe realiseren we deze extra uitstroom?

• We verdiepen ons in de mensen om wie het gaat. Wie zijn ze en wat is er nodig?
• We zorgen voor persoonlijke begeleiding en mogelijkheden voor ontwikkeling.
•  We helpen ze bij (eventuele) schulden.
•  We zorgen voor een goede match tussen kandidaat en werkgever.
•  We maken goede afspraken met werkgevers over geschikte banen en de begeleiding.
  

Het Werkoffensief +500 (RIS301575) moet ertoe leiden dat er aan het einde van deze collegeperiode geen vangnet-aanvraag meer nodig is vanwege het tekort op de bijstandsuitkeringen. Daarbij is vanaf 2022 ook een kostenreductie van € 5,8 mln. gerealiseerd.

* Het beschikbare budget van € 18,0 mln. wordt tussen 2019 en 2022 ingezet. Het bestedingsritme is echter lastig in te schatten doordat de +500 aanpak maatwerk is. Om toch hieraan te voldoen, is in 2019 de bestemmingsreserve +500 ingesteld. Hiermee worden overschotten of tekorten per jaar verrekend. In 2020 wordt er naar verwachting € 8,7 mln. ingezet, waarbij verschillen worden verrekend met de bestemmingsreserve +500.

Binnen het Werkoffensief +500 worden verschillende projecten uitgevoerd en versterkt.

Dit jaar zullen we maximaal inzetten op het verzilveren van de werkakkoorden. Dit is een extra uitdaging door de coronacrisis aangezien er veel veranderd is in de situatie van werkgevers waarmee we de werkakkoorden gesloten hebben. Door middel van intensief contact tussen de vaste accountmanagers en de werkgevers maken we nieuwe afspraken en spelen we direct in op de kansen die er ook nu nog zijn. Met werkgevers in kansrijke branches organiseren we vormen van praktijkgericht leren en ontwikkelen. 2021 is het jaar dat de Zorgacademie meters gaat maken. De academie krijgt een eigen plek in de stad. Organisaties en werkgevers in de zorg gaan daar samen met de gemeente aan de slag om mensen praktijkgericht op te leiden tot zorgprofessional.

Wetsvoorstel Breed offensief
In 2021 wordt het wetsvoorstel Breed offensief geïmplementeerd. Deze wet beoogt een inclusieve arbeidsmarkt op te zetten voor mensen uit de Participatiewet met een arbeidsbeperking. Het wetsvoorstel voorziet voor cliënten en werkgevers in explicitering van een aanvraagmogelijkheid voor ondersteuning op maat en meer transparantie en harmonisatie van re-integratie-instrumenten. Dat vraagt onder andere om aanpassing van de re-integratieverordening, het uniformeren van de loonwaardebepaling, het stroomlijnen van de administratieve processen, inzet van loonkostensubsidie ook als iemand al werkt en in de arbeidsmarktregio één helder publiek aanspreekpunt bieden voor werkgevers. Om deze laatste opgave te realiseren krijgt Den Haag als centrumgemeente ook extra middelen van het Rijk.

Integrale aanpak kwetsbare jongeren en werkontwikkeltrajecten
Jongeren krijgen specifieke aandacht in onze re-integratieaanpak. Bij jongeren in de bijstand (18-27 jaar) met gedrags- en motivatieproblemen in combinatie met schulden en moeilijke thuissituaties en een beperkt netwerk, is er sprake van een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Vanuit de drie Servicepunten Arbeid begeleiden integrale teams jongeren uit de hele stad naar werk of school. Doordat de teams vanuit verschillende disciplines zijn opgezet (werk, onderwijs, participatie, schuldhulpverlening), bieden we hen passende begeleiding. We bouwen de samenwerking met partners verder uit, versterken de netwerken in de wijken en ontwikkelen nieuwe communicatiemiddelen zodat jongeren de SPA’s nog beter weten te vinden. De coronacrisis heeft met name jongeren hard geraakt. We komen daarom met een nieuw actieplan jongeren waarin een outreachende preventieve aanpak centraal staat.

Werkfit en WOT
In 2021 begeleiden we jongeren en volwassenen naar werk middels de werkfit- (RIS301575) en werkontwikkeltrajecten (RIS 296108) en het praktijkleren. De kandidaten worden werkfit door aandacht te besteden aan problematiek op diverse leefgebieden en vervolgens werknemersvaardigheden te ontwikkelen. In aansluiting op het werkfittraject kunnen zij vakvaardigheden aanleren in een werkontwikkeltraject. Praktijkleren voegt daar certificering middels praktijkverklaringen aan toe. In deze aanpakken ontwikkelt de kandidaat werknemers- en vakvaardigheden in een echte werkomgeving bij een werkgever onder methodische begeleiding van een begeleider van Den Haag Werkt. Diverse bedrijven en organisaties in kansrijke branches werken hieraan mee.
 
Perspectief op werk en de regio
De kansen die wij onze bewoners willen bieden om aan het werk te laten gaan beperken zich niet tot de stadsgrenzen, de arbeidsmarkt reikt immers verder dan Den Haag. Ingegeven door de Participatiewet vervult Den Haag als centrumgemeente een actieve rol in het vormgeven van de goede regionale samenwerking, samen met de andere regiogemeenten en het UWV. Hierdoor worden de kansen op werk voor onze kandidaten vergroot en zijn we gezamenlijk in staat om onze dienstverlening aan werkgevers eenduidig vorm te geven.

In 2021 gaan we verder met het project Perspectief op Werk. Dit is een succesvol regionaal project waarbij kandidaten via praktijkleren aan het werk te helpen. In de regio worden extra matches gerealiseerd via de Energieacademie. Het uitgangspunt van Perspectief op Werk in onze regio is dat de samenwerking tussen de publieke en private partners en het onderwijs doorgaat, ook nadat de tijdelijke extra middelen van het Rijk zijn gestopt. Doordat de samenwerking met onze partners zich door Perspectief op Werk verder heeft verbeterd, kunnen we steeds beter inspelen op de actuele ontwikkelingen op de arbeidsmarkt.

Social return
Social return wordt standaard toegepast op aanbestedingen vanaf de Europese aanbestedingsgrens van € 214.000. De opdrachtnemer vult dan in beginsel 5% van de aanneemsom sociaal in. Dit gebeurt allereerst door werkzoekenden te helpen aan een baan of een opleidings- of stageplek of door te investeren in kandidaatsontwikkeling. Mocht dit niet lukken, dan zijn er meer mogelijkheden. Zo kan de opdrachtnemer samenwerken met een sociale ondernemer, orders plaatsen bij Den Haag Werk of in laatste instantie, zelf maatschappelijke activiteiten met sociale impact ontplooien. Om voor (potentiële) opdrachtnemers eenduidigheid te creëren, voeren alle gemeenten in de arbeidsmarktregio’s Haaglanden en Zuid-Holland-Centraal hetzelfde social return-beleid.

Sociaal ondernemerschap
In 2021 krijgen sociaal ondernemers ruim baan omzich verder te ontwikkelen. Sociaal ondernemers hebben een maatschappelijke missie gericht op het bieden van werk aan kwetsbare mensen. Met het actieprogramma Sociaal ondernemerschap stimuleert Den Haag deze vorm van ondernemen een goede kwaliteit ervan in de gemeente. Dat doen we door middel van intensief accountmanagement richting bestaande Haagse sociale ondernemingen, zodat zij optimaal worden gefaciliteerd in het maken van impact.  Tevens motiveren we succesvolle sociaal ondernemers uit andere steden om naar Den Haag te komen middels een acquisitie- en versnellingsprogramma. We bevorderen het netwerk van sociaal ondernemers en het uitwisselen van ervaringen.

HalloWerk
HalloWerk, het dienstverleningsconcept waarbij werkgevers en werknemers elkaar op een transparante wijze kunnen vinden via het digitale matchingsplatform. HalloWerk is de manier in de arbeidsmarktregio Haaglanden om mensen naar werk te bemiddelen. Met het UWV loopt in Den Haag (en in Rotterdam) een pilot HalloWerk (in lijn met de aanscherping van de SUWI wetgeving en de voorstellen van de commissie Borstlap), om te onderzoeken hoe wij matchingsgegevens kunnen uitwisselen, waarbij de gegevens regionaal ontsloten kunnen worden.

Werkgevers en werkfitte werknemers kunnen via Hallo Werk rechtstreeks met elkaar in contact komen. Naast deze selfservice binnen HalloWerk wordt er maatwerk geleverd in de ondersteunende dienstverlening richting werkgevers en kandidaten, afhankelijk van de wens en behoefte. In HalloWerk zijn motivatie en talenten belangrijker dan werkervaring en diploma’s. Mensen in de bijstand vinden hierdoor sneller een baan en de vacatures van werkgevers worden sneller vervuld.

Gelijkwaardig meedoen
Het Werkoffensief +500 brengt alle ruim 22.000 Hagenaars die 18 maanden of langer een uitkering ontvangen in beeld door middel van een gesprek. Een deel van deze groep, 25%, krijgt een aanbod in het kader van re-integratie. Voor de andere 75% (circa 16.500 mensen) is betaald werk, en daarmee een aanbod in het kader van re-integratie, (nog) niet haalbaar. Een deel van deze mensen is actief middels bijvoorbeeld vrijwilligerswerk, maar te vaak nog staan deze mensen aan de kant en vinden zij niet zelfstandig aansluiting bij de Haagse samenleving.  Wij zien het als onze (brede) maatschappelijke opgave om deze kwetsbare Haagse burgers een duurzaam perspectief te bieden op het gebied van wonen, werk, zorg, scholing en maatschappelijke participatie. In 2021 gaan we daarom verder met het in beeld brengen van deze groep en worden - met iedereen voor wie betaald werk (nog) niet haalbaar is - afspraken gemaakt over hun perspectief. Daarbij kan het doel (uiteindelijk) betaald werk zijn, maar ook maatschappelijke participatie of persoonlijke ontwikkeling. Dit vraagt om een gedifferentieerde dienstverlening die recht doet aan de situatie van mensen. We werken daarbij integraal en wijkgericht samen. Het gaat erom dat mensen kunnen meedoen in de samenleving. Hiermee geven wij tevens invulling aan het wetsvoorstel voor wijziging van deParticipatiewet, voor het verbeteren van de ondersteuning van kwetsbare mensen in de bijstand met een passend aanbod. Door de impact van corona zal op termijn het aantal Hagenaars dat 18 maanden of langer een uitkering ontvangt toenemen en daarmee ook de vraag naar participatievoorzieningen.

Inburgering
De regie van het huidige inburgeringsstelsel ligt bij het Rijk. Daarbij is de inburgeraar zelf verantwoordelijk voor het inkopen van taalles en het behalen van zijn of haar inburgeringsexamen.
Dit stelsel functioneert niet goed. De wettelijke inburgeringstermijn wordt vaak overschreden en inburgeraars blijven te lang aangewezen op de bijstand. Daarom is door het Rijk een wijziging van de Wet inburgering voorgesteld, welke op 2 juli 2020 is aangenomen door de Tweede Kamer. Deze wetswijziging treedt per 1 juli 2021 in werking. Gemeenten krijgen de regie op de uitvoering en zullen zelf de trajecten inkopen waarbij taal wordt gecombineerd met activiteiten gericht op werk en participatie. Vanaf 1 juli 2021 wordt de gemeente verantwoordelijk voor alle inburgeringsplichtige nieuwkomers; Het gaat jaarlijks om een groep van circa 525 gezinsmigranten en 450 asielmigranten.

In 2020, doorlopend in 2021, wordt de implementatie van de nieuwe wet voorbereid met een programmatische aanpak. Hiervoor zijn incidentele invoeringsmiddelen beschikbaar. Ook zal de groep huidige inburgeraars worden ondersteund door extra begeleiding en een aanbod gericht op het (alsnog) behalen van het inburgeringsexamen. Hiervoor zijn door het Rijk extra middelen beschikbaar gesteld tot 2026. De precieze verdeling en hoogte van dit bedrag moet nog nader worden bepaald. De structurele financiering van het nieuwe stelsel is via de meicirculaire bekendgemaakt. Het gaat om de structurele uitvoeringskosten voor gemeenten.

Cluster 1.b Sociale werkvoorziening

Werkt Werk In Opdracht (WIO)
De sociale werkvoorziening is een onderdeel van Den Haag Werkt. Het is erop gericht om zoveel mogelijk mensen te helpen aan een zo gewoon mogelijke baan bij een zo gewoon mogelijke werkgever voor een zo gewoon mogelijk loon. Voor het onderdeel sociale werkvoorziening vertaalt dit zich in het realiseren van opdrachten die gericht zijn op werkplekken en ontwikkelplekken voor mensen die (nog) niet bij werkgevers aan de slag kunnen. Met deze opdrachten bieden wij mensen kansen om in een beschermde omgeving productief werk te doen. Kracht van de sociale werkvoorziening is de veelzijdigheid van zowel leerbedrijf als productiebedrijf. Daarmee zijn we als geen ander in staat om kandidaten vanuit de Wsw (Wet sociale werkvoorziening) en Participatiewet werknemersvaardigheden en vakvaardigheden bij te brengen. We hebben onze aanpak gestroomlijnd in zogeheten standaardleerlijnen. Voor verschillende soorten werk is er een standaardleerlijn, waar kandidaten trajecten doorlopen, certificaten halen en de benodigde vaardigheden op doen.

Van Wsw naar Participatiewet

Nieuwe arbeidsbeperkte werkzoekenden komen sinds de komst van de Participatiewet niet meer in aanmerking voor werkplekken vanuit de Wet sociale werkvoorziening (Wsw) maar voor de banenafspraak en beschut werk. Reeds werkende Wsw-werknemers behouden hun rechten, maar de groep wordt als gevolg van natuurlijke uitstroom jaarlijks kleiner. De Rijksbijdrage voor de financiering van de Wsw daalt jaarlijks, vanwege een efficiencykorting en de verwachte uitstroom.

Op 1 januari 2020 telde Den Haag 1485 fte Wsw-medewerkers bij Den Haag Werkt. Over 2021 wordt een natuurlijke uitstroom van circa 85 fte medewerkers verwacht. In het coalitieakkoord is voor de collegeperiode tot en met 2022 geld vrijgemaakt om het structurele tekort op de sociale werkvoorziening te dekken. In 2021 wordt hiervoor 1,1 mln. beschikbaar gesteld om het verschil op te vangen tussen de rijksbijdrage en de kosten voor de sociale werkvoorziening. ​

Banenafspraak
De gemeente Den Haag streeft naar een inclusieve arbeidsmarkt en wil zoveel mogelijk mensen met een arbeidsbeperking aan het werk helpen. Overheden en bedrijven hebben hierover afspraken gemaakt met het Rijk: de ‘banenafspraak’. De gemeente helpt werkgevers met het realiseren van de banenafspraak en met het vormgeven van deze werkplekken, zodat ze goed matchen met de doelgroep. De gemeente stimuleert werkgevers om mensen met een arbeidsbeperking in dienst te nemen.

Den Haag vervult zelf ook als werkgever een voorbeeldrol met de invulling van sociaal werkgeverschap. Zo is het schoonmaakwerk op het stadhuis een mooi voorbeeld van ons inclusief werkgeverschap. Met behulp van loonkostensubsidies en met goede begeleiding op de werkplek helpen we mensen aan het werk, zodat ze geen beroep meer hoeven te doen op de bijstand. Het is van belang en noodzakelijk om de bestaande werkgelegenheid voor arbeidsbeperkten op gemeentelijke opdrachten te behouden. De gemeente realiseert zich dat het voor continuering van deze werkgelegenheid nodig is om Wsw-medewerkers die uitstromen (vanwege pensionering) structureel te vervangen door nieuwe medewerkers (Banenafspraak).

Ook begeleiden we leerlingen van het praktijkonderwijs en voortgezet speciaal onderwijs naar werk. Dat doen we in nauwe samenwerking met de scholen. Als werkgever zet de gemeente in op inclusief werkgeverschap en haar voorbeeldrol hierin. De gemeente voldoet aan de quotumregeling Wet Banenafspraak.

Haaglanden is landelijk zelfs één van de koplopers in het realiseren van de banenafspraak. Den Haag draagt hier stevig aan bij. We doen dit door zowel structurele als tijdelijk gesubsidieerde banen te realiseren bij werkgevers in de stad en bij de gemeente zelf als werkgever. Met de STiP-regeling creëert de gemeente rechtstreeks banen aan de onderkant van de arbeidsmarkt. De STiP-regeling gaat tot en met 2023 door, waarbij de verbeterpunten uit de evaluatie worden meegenomen in het vervolg van STiP. Na afloop van het STiP-traject, of zoveel eerder als mogelijk, bemiddelt Den Haag Werkt de STiP-medewerker naar een reguliere baan. Als dit een dienstbetrekking is waarvoor de gemeente loonkostensubsidie verstrekt, blijft de persoon onder de banenafspraak vallen.

Beschut werk

Beschut werk op grond van de Participatiewet is werk voor mensen met een lichamelijke, verstandelijke of psychische beperking. Het zijn mensen die meer ondersteuning nodig hebben dan we van reguliere werkgevers mogen verwachten. De gemeente Den Haag biedt in lijn met het coalitieakkoord een beschutte werkplek bij Den Haag Werkt aan voor inwoners die dat nodig hebben en in aanmerking komen voor een beschutte werkplek. De ontwikkeling en duurzame arbeidsparticipatie van beschut medewerkers staat daarbij centraal. Begin 2020 zijn 250 werkplekken gerealiseerd. De wettelijke taakstelling voor beschut werk in 2021 is naar verwachting 238 werkplekken van 31 uur. Den Haag biedt standaard arbeidsovereenkomsten van 28,8 uur aan voor deze doelgroep. De lokale vertaling van de landelijke doelstelling is daarom 256 dienstverbanden van 28,8 uur. Den Haag Werkt heeft een kerntaak op dit terrein. ​

2. Inkomen
Cluster 2 Inkomen

Als gevolg van de coronacrisis is sprake van een grote onzekerheid ten aanzien van de ontwikkeling van het bestand en de financiële gevolgen. Meer helderheid ontstaat in oktober als het definitieve budget 2020 en het voorlopige budget 2021 bekend zijn. De begroting zal daarom pas op basis van de 2020 gerealiseerde groei en bekendgemaakte budgetten in 2021 worden aangepast.

Meerjarige ontwikkelingen bijstand
In maart 2020 heeft het Centraal Planbureau (CPB) vier economische scenario’s gepubliceerd over de gevolgen van de Coronacrisis. In het lichtste scenario (3 maanden contactbeperking in 2020) zal de werkgelegenheid in 2021 nog groeien met 3,3% maar de werkloosheid onder de beroepsbevolking neemt toe van 4,2% in 2020 naar 5,3% in 2021. In het zwaarste scenario (beperkingen voor de duur van één jaar) neemt de werkgelegenheid in 2021 af met 3,1% en de werkloosheid beroepsbevolking stijgt naar 9,4%. In alle scenario’s is er sprake van een stijging van de werkloosheid in 2021 en een verdere stijging in de jaren daarna. In het Centraal Economisch Plan van maart 2020 ging het CPB nog uit van zeer lichte stijging van de werkloosheid beroepsbevolking van 305.000 in 2020 naar 320.000 in 2021.

Gevolgen corona
Vooralsnog wordt uitgegaan van scenario 3 van het CPB: de werkloosheid loopt in 2020 landelijk op tot 6,3% en in 2021 tot 8,4%. De effecten op de bijstand zijn door de coronacrisis fors. Al in 2020 wordt rekening gehouden met ruim 16.000 ondernemers, die een beroep zullen doen op de eerste tranche van de Tozo-regeling (Tijdelijke Ondersteuning Zelfstandige Ondernemers). Afhankelijk van de gevolgen en de duur van de coronacrisis zal een deel van deze ondernemers niet in staat zijn om hun bedrijf na de coronacrisis voort te zetten of alleen met ondersteuning; we moeten rekening houden met een extra beroep op de bijstand door zelfstandigen. Ook stijgt het aantal bijstandsaanvragen door mensen die door de coronacrisis worden ontslagen: jongeren met tijdelijke contracten, mensen met een nul-urencontract of flex-contract zullen als eerste hun baan verliezen en een beroep doen op de bijstand. Ook vanuit de WW zal de instroom in de bijstand toenemen. Uitgaande van het derde scenario van het CPB zal in 2020 de bijstand met ruim 15% stijgen tot bijna 28.000 uitkeringen. In 2021 zal in dit scenario deze stijging van de werkloosheid en het bijstandsbestand zich verder doorzetten, waardoor het aantal bijstandsuitkeringen in Den Haag uit kan komen op ruim 31.000 uitkeringen.
De feitelijke bijstandsstijging tot en met juni 2020 was in Den Haag lager dan op grond van het derde scenario werd verwacht. Er is nog grote onzekerheid over het verloop van de stijging van de bijstand in de tweede helft van 2020. Daarom moet toch rekening gehouden worden met een bestandstijging in een bandbreedte van 10 tot 20%.

Verdeelmodel bijstand en macrobudget
Naar aanleiding van de uitspraak op 1 juli 2019 van de Centrale Raad van Beroep (CRvB) heeft de staatssecretaris in december 2019 een nieuw besluit genomen over het bijstandsbudget 2015. Tegen dit nieuwe besluit is beroep aangetekend, omdat dit nieuwe besluit geen rekening hield met de uistpraak en de overwegingen van de CRvB van 1 juli 2019 en de gemeente Den Haag geen enkele financiële compensatie kreeg. Ook over alle andere jaren, vanaf 2015, lopen er juridische procedures. De raad wordt met betrekking tot de voortgang van de procedures op de hoogte gehouden. De kern van de zaak is dat de uitvoering van de bijstand in medebewind gebeurt door de gemeente. Medebewind houdt in dat de gemeente niet als enige financieel verantwoordelijk is en de onvermijdbare kosten van het Rijk vergoed moet krijgen.

De Coronacrisis heeft gevolgen voor de financiering van de bijstand. Bij de vaststelling van het nader voorlopig budget voor 2020 (13 mei 2020) heeft het Rijk laten weten bij de vaststelling van het definitieve budget 2020 (eind september) rekening te houden met de actuele conjuncturele situatie. Op grond van deze toezegging wordt aangenomen dat het Rijk in de bepaling van het definitieve budget 2020 en het budget voor 2021 (in oktober 2020) voldoende rekening houdt met de extra bijstandsuitgaven van gemeenten en het toegenomen bijstandsbestand. De Tozo-regeling van 2020 wordt volledig vergoed door het Rijk Voor de uitvoeringskosten geldt een normbedrag.

Fraude en handhaving
Zoals in de commissiebrief naleving en handhaving (RIS301576) werd aangekondigd, is de gemeente actief op het gebied van de intensivering van handhaving. Preventie is daarbij de belangrijkste insteek. Preventie bestaat aan de ene kant uit het informeren van bijstandsgerechtigden over rechten en plichten, maar ook over de consequenties van het niet naleven van deze aan de bijstand verbonden verplichtingen. Preventie omvat aan de organisatiekant het coachen en opleiden van medewerkers zodat zij het niet of onvoldoende naleven van de verplichtingen kunnen herkennen.  

Er is een aantal intensiveringsprojecten gestart. Ze zijn bedoeld om kennis rondom rechtmatigheid te vergroten, fraudealertheid te verbeteren en de samenwerking tussen de verschillende afdelingen te versterken.
Daarnaast hebben we oog voor de dienstverlening aan de inwoners. We zorgen voor begrijpelijke taal in brieven en folders. We informeren inwoners regelmatig over rechtmatigheidsonderwerpen. De komende periode zal de inzet op het opleiden en coachen van collega’s worden gecontinueerd. We blijven ernaar streven om zo efficiënt en effectief mogelijke methoden te hanteren voor het voorkomen en opsporen van bijstandsfraude.

Naar aanleiding van de Coronacrisis is er een toename van het bijstandsaanvragen geweest die op een hoge snelheid zijn afgehandeld. Dit heeft mogelijk een toename van controles achteraf tot gevolg. Ook konden gezien de getroffen maatregelen rondom het beperken van contact er geen confrontatiegesprekken of huisbezoeken plaatsvinden waardoor een aantal zaken langer heeft moeten wachten op afronding. Dit vraagt ook in 2021 nog extra aandacht van onze medewerkers.

3.Gemeentelijk armoede- en schuldenbeleid

Cluster 3a Gemeentelijk minimabeleid

Armoedebeleid
Alle Hagenaars moeten volwaardig mee kunnen doen in de samenleving en zichzelf kunnen ontplooien. Het armoedebeleid blijft invoelend en sociaal, met oog voor individuele behoeften van diegenen die in armoede terecht zijn gekomen. Daarbij is erook aandacht voor groepen die niet veel aan hun inkomenspositie kunnen veranderen, zoals werkende armen en ouderen. Hierbij is er oog voor zowel de financiële aspecten van armoede, als ook voor de effecten van armoede op het welzijn van mensen. Mensen die in een armoedesituatie belanden en hulp vragen bij de gemeente, leggen we snel en helder uit welke voorzieningen voor hen beschikbaar zijn en bij wie zij terecht kunnen. Onder andere het wijkteam, levensbeschouwelijke en maatschappelijke (vrijwilligers)organisaties en scholen zijn hierbij belangrijke spelers.

Ooievaarspas
De Haagse minimavoorzieningen geven mensen met een laag inkomen de kans om volop mee te doen in de stad. Met de Ooievaarspas hebben Haagse minima recht op korting op sport- en cultuuractiviteiten, bijvoorbeeld op het lidmaatschap van een vereniging. Daarnaast is er extra aandacht voor specifieke groepen, zoals kinderen, zieken en ouderen. Den Haag hanteert voor de meeste voorzieningen een ruime inkomensgrens. Zo kunnen inwoners, waaronder werkende armen, die tot 130% boven de bijstandsnorm verdienen, hier gebruik van maken. De impact van corona op de langdurige armoede zal zich de komende jaren laten voelen.

Gelijke kansen voor kinderen uit minimagezinnen
Kinderen behoren gelijke kansen te krijgen ongeacht de financiële situatie van hun ouders. Den Haag heeft daarom een uitgebreid kindpakket. Met de Ooievaarspas en in samenwerking met de stichting Leergeld Den Haag wordt gratis sport en cultuur via de Kinderen Doen Mee regeling, een schoolspullenpas, een kledingpas, leer- en communicatiemiddelen, een fiets, en openbaar vervoer in de weekeinden en schoolvakanties geboden. Kinderen denken mee over de inhoud van dit pakket via de Raad van kinderen.

Bijzondere bijstand
Op basis van de Participatiewet kunnen Haagse inwoners die worden geconfronteerd met onvoorziene, bijzondere kosten een beroep doen op individuele bijzondere bijstand. Met deze vorm van bijstand leveren we maatwerk. Er wordt altijd gekeken naar de persoonlijke situatie en waar nodig stemmen we af met andere hulp- en dienstverleners. Voor inwoners met een langdurig laag inkomen is er een individuele inkomenstoeslag.

Aanvullend op de bijzondere bijstand werken we met een maatwerkbudget. Een maatwerkbudget kan kleine drempels wegnemen in bijvoorbeeld een werk-, zorg- of schuldentraject en daarmee uitval voorkomen. Deze dienstverlening is bedoeld als aanvulling, dus niet om andere vormen van ondersteuning te vervangen. We vullen generieke gemeentelijke voorzieningen aan met individueel maatwerk.

Collectieve ziektekostenverzekering, chronisch zieken enouderen
De gemeente biedt vanuit de Participatiewet ook in 2021 een collectieve ziektekostenverzekering bij VGZ en Menzis. Dit pakket is voor Hagenaars met een inkomen tot 150% van het sociaal minimum. Zij ontvangen naar inkomen een tegemoetkoming voor de premie. Naast een uitgebreide aanvullende dekking zijn ook het eigen risico en de eigen bijdrage meeverzekerd. Hierdoor komen de verzekerde inwoners met een laag inkomen niet voor onverwachte zorguitgaven te staan en worden zorgschulden voorkomen. Per 1 januari 2021 is een nieuwe overeenkomst van kracht omdat de huidige overeenkomsten aflopen. Met de nieuwe overeenkomst wil de gemeente meer minima bereiken.

Chronisch zieken en gehandicapten met een zorgindicatie en een inkomen tot maximaal 150% van het sociaal minimum krijgen jaarlijks een tegemoetkoming voor medische meerkosten. Meerkosten vallen buiten de verzekering en bestaan bijvoorbeeld uit zaken als extra energiekosten en lidmaatschap patiëntenvereniging

Voor ouderen met een minimuminkomen biedt de Ooievaarspas veel mogelijkheden. Zo is er een pedicureregeling, een maaltijdvoorziening en gratis openbaar vervoer via de HTM-personenvervoer.
Zelfstandigen zonder personeel

Den Haag kent ruim 34.000 Zelfstandigen zonder personeel: zzp’ers. Een substantieel deel daarvan heeft moeite om maandelijks rond te komen. Door de coronacrisis is dit fors toegenomen. Behalve directe inkomensondersteuning willen we dat deze groep de aanvullende gemeentelijke minimavoorzieningen beter weet te vinden. In 2021 blijft de gemeente zich ervoor inzetten om hen te bereiken. Om deze extra inzet te bekostigen in 2021 zijn er middelen uit 2020 hiervoor gereserveerd

Bijzondere hulpverlening: huisvesting
Wij willen niet dat gezinnen met kinderen op straat komen te staan. In veel gevallen kan huisuitzetting worden voorkomen of is een andere oplossing mogelijk. Als er geen oplossing wordt gevonden kunnen deze gezinnen door de stichting Noodopvang Haaglanden worden opgevangen. Er is capaciteit om voor 100 - 120 gezinnen in 2021 noodopvang te bieden. Op basis van voorgaande jaren zou dit afdoende moeten zijn.

Kinderopvang
Den Haag kent een 4%-regeling die is bedoeld voor de bijstandsgerechtigde ouder die deelneemt aan een traject naar werk en daardoor kinderopvang nodig heeft. De ouder ontvangt van de Belastingdienst een inkomensafhankelijke kinderopvangtoeslag. De Wet kinderopvang maakt een daarop aanvullende gemeentelijke tegemoetkoming mogelijk die in Den Haag, net als in de andere G4-steden, is vastgesteld op 4% van de totale kinderopvangfactuur. Doel van de 4%-regeling is het zoveel mogelijk verlagen van de drempel om deel te nemen aan een re-integratietraject.

Daarnaast is er een regeling tegemoetkoming kosten kinderopvang voor ouders die als gevolg van een sociaal-medische situatie geen of beperkt recht hebben op kinderopvangtoeslag, omdat zij niet behoren tot de gedefinieerde doelgroepen. De oorzaak van de sociaal-medische omstandigheden kan zowel in het kind als in de ouder(s) gelegen zijn. Voor ouders die vanwege sociaal-medische redenen tijdelijk niet in staat zijn om voor hun kinderen te zorgen en om te voorkomen dat het een gezonde en evenwichtige ontwikkeling van het kind in de weg staat, verleent de gemeente een tijdelijke tegemoetkoming in de kosten van kinderopvang. Voorwaarde is dat de ouder deelneemt aan een medisch traject wegens ernstige lichamelijke, psychische of sociale beperkingen, waardoor opvang van het kind of de kinderen noodzakelijk is en/of wanneer kinderopvang in het belang is van een goede en gezonde ontwikkeling van het kind of kinderen als gevolg van de thuissituatie.

Cluster 3b Gemeentelijk schuldenbeleid

Preventie bij schulden
Een goede aanpak van schulden begint met een persoonlijke benadering en begrijpelijke communicatie. Daarbij kiest Den Haag voor optimale toegang en maatwerk. We hebben een divers pakket aan preventieve activiteiten. Ook geven we voorlichting op scholen, in buurthuizen en bij maatschappelijke organisaties. Alle jongeren van 17½ jaar ontvangen van de gemeente een brief met tips voor als zij meerderjarig worden. Daarnaast kunnen Hagenaars deelnemen aan groepsworkshops om het huishoudboekje in balans te houden en bieden we Nibud geldplannen aan zodat mensen zelf hun huishoudboekje op orde kunnen houden.

Vroegsignalering
De gemeente kan snel hulp bieden voordat schulden problematisch worden. Om er op tijd bij te zijn, krijgen wij meldingen over wanbetaling in een vroeg stadium van bijvoorbeeld woningcorporaties. Wij benaderen in samenwerking met zorgverzekeraars actief Hagenaars die achterstanden hebben bij het betalen van hun zorgpremie met het aanbod hen uit het boeteregime te halen waar de betalingsachterstanden toe hebben geleid.

De Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs) wordt ten behoeve van de uitwisseling van persoonsgegevens met de beoogde datum van 1 januari 2021 gewijzigd. Dit leidt o.a. tot de verplichting voor gemeenten om in een vroeg stadium op alle signalen van woningcorporaties, zorgverzekeraars en nutsbedrijven in te gaan. Het systeem van vroegsignalering zal dus komende periode verder worden uitgebreid. De vroegsignalering zal ook helpen om Hagenaars getroffen door de coronacrisis snel te kunnen helpen als zij in de schulden dreigen te komen.

Curatieve schuldhulpverlening
Mensen die toch problematische schulden krijgen, helpt de gemeente op korte termijn om schuldenzorgenvrij te worden. We bemiddelen waar mogelijk tussen de schuldenaar en alle schuldeisers om mensen zo snel mogelijk weer perspectief te bieden. Hierbij heeft een saneringskrediet de voorkeur boven een schuldbemiddeling. Met de klantreismethodiek doen we dit effectief en integraal. We gaan uit van de behoeften en mogelijkheden van de hulpvrager en bieden een vast aanspreekpunt. De extra middelen uit het coalitie-akkoord voor schuldhulpverlening zorgen ervoor dat we 2000 burgers met schulden via de klantreismethodiek kunnen begeleiden naar een schuldenzorgenvrij bestaan.

We willen schulden sneller afhandelen door het digitaliseren en automatiseren van administratieve processen. Daardoor komt er er meer ruimte ontstaat voor begeleiding en coaching. Met de meest voorkomende schuldeisers maken we afspraken via collectief schuldregelen, wat de onderhandelingen bespoedigt. Zo krijgt iemand sneller duidelijkheid. Door middel van budgetondersteuning en trainingen leren mensen hun huishoudboekje weer op orde te krijgen en te houden. Komende periode zullen alle Haagse inwoners die worden toegelaten tot de schuldhulpverlening middels de klantreismethodiek geholpen worden. Hierdoor kunnen we elk jaar met 2.000 Haagse inwoners een eerste gesprek kunnen voeren. De impact van corona zal betekenen dat ook de vraag naar curatieve schuldhulpverlening zal toenemen, in 2021 en verder.

Samenwerking met maatschappelijke partners
Het armoede- en schuldhulpverleningsbeleid is niet alleen een zaak van de gemeente. Samen met onze vele maatschappelijke partners werken wij aan een schuldenzorgenvrij Den Haag.

Wij ontwikkelen nieuwe aanpakken in het Schuldenlab070, onze onderzoeks-, leer- en ontwikkelomgeving. Inmiddels zijn 29 partners aangesloten bij het schuldenlab. Er is een officiële partnerraad opgericht die de partners vertegenwoordigen en de verbinding versterkt. Daarnaast lopen er verschillende projecten, zoals de pilot Zuid West Thuis Best waarin gezinnen in één wooncomplex collectief geholpen gaan worden.  Een ander project is Schuldenvrij terug in de maatschappij waarin samen met Reclassering Nederland wordt opgetrokken. Methodieken die bewezen effect hebben, worden waar mogelijk structureel voortgezet, zoals het Jongeren Perspectief Fonds, Collectief Schuldregelen en Sociaal Hospitaal. Ook houden we landelijke initiatieven goed in de gaten en sluiten we waar mogelijk hierbij aan.

Schuldenrechter
De samenwerking met de Rechtbank Den Haag is geïntensiveerd middels de pilot Schuldenrechter. Het doel van de pilot is om het schuldhulpverleningstraject daar waar mogelijk te vereenvoudigen en te versterken en bij te dragen aan een effectieve aanpak van de hulp aan personen met een problematische schuldensituatie.  

Helpdesk Geldzaken
In steeds meer stadsdelen is de Helpdesk Geldzaken actief, die laagdrempelig individueel advies en hulp biedt. Het streven is om jaarlijks minstens 2.500 mensen op de Helpdesk Geldzaken te spreken. Daarbij wordt nauw samengewerkt met vele partners in de wijken, die (beginnende) financiële problemen signaleren. In de stadsdelen werken veel aanbieders met ondersteuning op financiële vragen. Door samen te werken is het mogelijk om meer mensen beter te helpen (meer meldingen én sneller het juiste aanbod). Daarom is er een centraal aanmeldpunt ontwikkeld, genaamd Geldzaken070. Geldzaken070 draagt bij aan een betere samenhang en samenwerking tussen begeleidende partijen en organisaties die al in een vroeg stadium schulden-gerelateerd contact hebben met burgers. Hierdoor kunnen er meer mensen eerder en beter geholpen worden. De begeleidende partijen hebben zich geformeerd in de Alliantie Financiële Ondersteuning Den Haag, waarin de samenwerking en expertise wordt versterkt. We ondersteunen werkgevers die problemen ervaren met de schulden van hun medewerkers.

Sociale kredietverlening en het Pandhuis
De Gemeentelijke Kredietbank (GKB) helpt bewoners die elders geen krediet kunnen krijgen vanwege hun leeftijd, inkomen of een beschadigd kredietverleden. Zij kunnen een sociaal krediet krijgen voor noodzakelijke vervangingsuitgaven of voor het inlossen van betalingsachterstanden, waardoor het opbouwen van problematische schulden kan worden afgewend. Daarnaast is de GKB een instrument in de preventieve schuldhulp. Aan de ene kant herfinancieren we zo meerdere kleinere schulden zodat rust en overzicht ontstaat, aan de andere kant wordt krediet verstrekt voor noodzakelijke uitgaven in een huishouden. Daarbij kijken we naar de hele schuldensituatie in een huishouden en verwijzen we zo nodig door naar curatieve schuldhulp.

Voor Hagenaars met een eigen woning is er ondersteuning in de vorm van hypotheek en advies. Ze kunnen hier een beroep op doen als de woning onbetaalbaar dreigt te worden of voor het betalen van voor onderhoud of verduurzaming van de woning. Ook het Haagse Pandhuis speelt een belangrijke rol om problematische schulden zo vroeg mogelijk te signaleren.

Advies, Informatie en sociaal-juridische diensten
Elk jaar behandelen de sociaal raadslieden van de gemeente ruim 16.000 hulpvragen. Deze vragen van inwoners gaan voornamelijk over wonen, financiën, werk, sociale zekerheid en zorg. Hierbij hoort ook het begeleiden van ex-gedetineerden in hun terugkeer in de samenleving. Er zijn ongeveer 1.800 Haagse bewoners gedetineerd, waarvan er jaarlijks 800 begeleid worden in de laatste fase van hun detentie. Dit ter voorbereiding op hun terugkeer naar de maatschappij.

Verbonden partijen
Er is één partij binnen dit programma waarin de gemeente Den Haag een bestuurlijk en financieel belang heeft: Wigo4it.

• Het doel van Wigo4it is om met de sociale diensten van de G4 als één partij op te treden bij hergebruik, ontwikkeling en gezamenlijk beheer van ICT-systemen.